Psoriasis

Psoriasis is een veelvoorkomende chronische huidziekte. Psoriasis kent meerdere varianten die zich voordoen op verschillende gebieden van het lichaam. De precieze oorzaak van psoriasis is onbekend. Men vermoedt dat het gaat om een immuniteitsstoornis waarbij het immuunsysteem verkeerde signalen afgeeft. Daardoor versnelt de groeicyclus van de huidcellen. Sommigen hebben hier en daar een vlekje. Weer anderen staan vol van psioriasis. Psioriasis kan niet bestreden worden met medicijnen. De gevolgen zijn wel te verzachten.

Wat is psoriasis

Psoriasis komt meer voor bij blanke mensen dan bij mensen met een andere huidskleur. Het is niet besmettelijk en wordt gekenmerkt door rode vlekken bedekt met witte schilfers. Deze psoriasisvlekken voelen vaak verdikt aan.

De huiduitslag komt vooral voor op de:

  • strekzijde van de ellebogen en de knieën
  • behaarde hoofdhuid
  • onderkant van de rug

Psoriasis komt ook voor op:

  • benen en armen
  • handen en voeten
  • lichaamsplooien
  • het gezicht (dit is vrij zeldzaam)

Regelmatig treden bij psoriasis afwijkingen aan de nagel op. Men kan ook een vorm van artritis krijgen aan vingers en tenen. Psoriasis komt vaak voor in combinatie met de ziekte van Crohn, maar heeft geen invloed op andere mogelijke ziektes.

Iedereen wordt met psoriasis geboren, maar niet iedereen zal deze huidziekte ontwikkelen. Erfelijke aanleg speelt een belangrijke rol bij psoriasis. Er bestaat ongeveer 10% kans dat een kind psoriasis krijgt als een van de ouders psoriasis heeft. Als beide ouders het hebben, is er een kans van vijftig procent dat een kind het heeft. Andere factoren, zoals stress, beschadiging van de huid, invloed van de hormonen bij vrouwen, infecties en medicijnen, het klimaat kunnen de ontwikkeling van psoriasis kunnen beïnvloeden.

Stress moet dan in zijn ruimste betekenis opgevat worden. Bewezen is bijvoorbeeld dat bij studenten in de blokperiode, bij gehuwden met gezinsmoeilijkheden de psoriasis uitbreekt of verergert. Anderzijds kan de psoriasis verminderen of zelfs helemaal verdwijnen wanneer een persoon zich happy voelt of met vakantie gaat.

Op elke leeftijd kunnen de eerste afwijkingen van psoriasis verschijnen. Twee leeftijdscategorieën waarin psoriasis relatief veel voorkomt zijn: tussen de 16 en 21 jaar en van 57 tot 60 jaar.

Meest voorkomende vormen

Psoriasis vulgaris

Deze meest voorkomende vorm van de gewone psoriasis is met plaque. Rode, symmetrische, scherp begrensde, verheven plekken (soms met vocht) wisselend van grootte, met zilvergrijze, eenvoudig verwijderbare schilfering. De mate van schilfering wisselt en de plekken variëren in grootte van 1 tot enkele centimeters. Deze vorm betreft vooral de strekzijden van de ellebogen, knieën, behaarde hoofdhuid (men preekt dan van psoriasis capitis) en onderaan de rug.

Een enkele keer kan het haar daardoor wat uitvallen. Het aantal plekken varieert van 1 tot meer dan 100.

Psoriasis figurata
Door samenvloeien ontstaan soms grotere plekken die ronde of soms andere, bizarre vormen kunnen aannemen.

Psoriasis unguum

Psioriasis unguum is een nagelpsoriasis. Bij 25 tot 50% van alle mensen zijn de nagels aangetast. De nagelpsoriasis kan zich op verschillende manieren uiten en voorkomen op één nagel of op alle nagels van de handen en voeten. Vaak zitten er putjes in de nagelplaat, oranje-gele vlekken onder de nagel of een bruine verkleuring. Soms laat de nagel zelfs los aan de uiteinden (onycholiysis).

Psoriasis capitis

De behaarde hoofdhuid heeft vooral last van psoriasis.

Psoriasis inversa

In de lichaamsplooien als oksels, bilspleet, lies, navel en onder de borsten komt psoriasis naar voren. De huid is rood en jeukerig, maar schilfert niet af. De schilfering is daarbij meestal aanzienlijk minder of afwezig. Pijnlijke kloven komen vooral in de bilspleet voor. Op de handpalmen en voetzolen kan psoriasis gepaard gaan met zeer pijnlijke kloven. Deze vorm van psoriasis zou vooral voorkomen bij zwaarlijvige mensen.

Psoriasis pustulosa

Psioriasis pustulosa is een vrij zeldzame vorm van psoriasis waarbij er vooral grote puskoppen op voeten en handen verschijnen. Soms gegeneraliseerd over het hele lichaam. Psioriasis pustulosa gaat vaak gepaard met koorts.

Psoriasis guttata (druppelpsoriasis)

Deze vorm van psoriasis is acuut. Er verschijnen kleine rode vlekken, maximaal 1 cm doorsnee, vooral op de romp en de ledematen. Psoriasis guttata komt vooral voor bij kinderen en jonge volwassenen na een of andere infectie. Psoriasis guttata geneest in het algemeen spontaan.

Psoriasis erytrodermie

Dit is een zeldzame vorm van psoriasis, welke met felle roodheid over het hele lichaam verschijnt.

Psoriasis arthropatica

Deze vorm van psoriasis gaat gepaard aan gewrichtsklachten. Ongeveer 5 tot 30% van mensen met psoriasis kan ook een of andere vorm van artrittis (gewrichtsontsteking) ontwikkelen. Vaak gaat dit gepaard per stijfheid en gewrichtspijn, een beperking van beweeglijkheid van het gewricht. Alle gewrichten kunnen worden aangedaan door de psoriasis. De ziekte verloopt meestal heel traag en kan soms heel snel verergeren.

Oorzaken

De precieze oorzaak van psoriasis is onbekend. Men vermoed dat het gaat om een immuniteitsstoornis. Het immuunsysteem zou verkeerde signalen afgeven, waardoor de groeicyclus van de huidcellen versnelt. Normaal gesproken vernieuwen huidcellen zich elke maand. Bij psoriasis treedt de celdeling in de opperhuid in zeer hoog tempo op, zodat de cellen zich ongeveer 6 keer meer in de richting van de buitenste laag van de huid verplaatsen. Daardoor treedt schilfering of verhoorning op. De psoriasis schilfers zijn eigenlijk niets anders dan onrijpe huidcellen die te vroeg zijn afgestoten.

Verloop van psoriasis

Psoriasis is niet bij iedereen even nadrukkelijk aanwezig. De leeftijd waarop psoriasis zich manifesteert kan verschillen. Sommige mensen hebben hier en daar een vlekje, anderen staan van kop tot teen vol. Psoriasis kent een golvend verloop. Periodes van pieken worden afgewisseld met periodes van verbetering (remissies).

Graad van aantasting

  • Lichte vorm – ongeveer 5% – komt voor bij ongeveer 75% van mensen met psoriasis.
  • Matige aantasting – tussen de 5 à 20 % – komt voor bij ongeveer 20% van mensen met psoriasis.
  • Erge aantasting – tussen de 20 en de 100% – komt voor bij minder dan 5% van van mensen met psoriasis.

Artsen hanteren momenteel de PASI (Psoriasis Area and Severity Index) score om de ernst van de psoriasis in kaart te brengen. Het lichaam wordt verdeeld in vier zones en per lichaamsgebied bekijkt men het percentage getroffen oppervlakte.

Diagnose

De diagnose psoriasis kan meestal worden gesteld op de kenmerken van afwijkingen. Een arts ziet op het eerste oog al dat er sprake is van psoriasis. In enkele gevallen zal met plaatselijke verdoving een stukje huid worden weggenomen voor een biopt.

Psoriasisbehandelingen

Psoriasis kan niet bestreden worden met medicijnen, wel kunnen de gevolgen van psoriasis worden verzacht. Geen enkele psoriasisbehandeling garandeert een blijvend resultaat. Medicatie voor psoriasis heeft per persoon verschillende uitwerking. Overleg met de behandelend arts is van belang.

Sommige psoriasisbehandelingen richten zich op het tijdelijk ‘reinigen’ van de huid. Andere psorisiasibehandelingen zijn er meer op gericht om de ziekte te voorkomen en pieken te voorkomen. Door de ernst van de ziekte kan men beginnen met de lichtere behandelingen en daarna overschakelen op andere psoriasisbehandelingen.

Behandelmethoden

  • Teer: is een verouderd produkt dat wordt gebruikt in shampoos en diverse zalven. Teer verhoogt de gevoeligheid voor de zon en kan de huid irriteren.
  • Vitamine D3: er zijn synthetische vormen van vitamine D3. Wordt niet gebruikt in het gezicht en niet bij kinderen. Dit middel kan ook huidirritatie geven.
  • Anthralin: is een oud produckt voor milde tot matige psoriasis. Wordt soms gebruikt in combinatie met lichttherapie en kan huidirritatie geven.
  • Salicylzuur: produkten op basis van salicylzuur maken het loskomen van de witte schilfers gemakkelijker.
  • Cortisone en dergelijke middelen: deze middelen vormen een basisbehandeling. Ze zorgen voor ontstekingsremming en maken de psoriasisplekken dunner.

Doordat deze middelen ernstige bijwerkingen kunnen hebben, moet dit in overleg met de behandelende arts gebruikt worden.

Bij de behandeling van psoriasis met corticosteroïden wordt onderscheid gemaakt tussen een beginfase en een onderhoudsfase. In de beginfase wordt het geneesmiddel gedurende enkele weken 1 of 2 maal per dag aangebracht. In de onderhoudsfase wordt het middel nog slechts 3-4 dagen per week aangebracht en wel eenmaal per dag. Een veel gebruikt schema is drie (of vier) opeenvolgende dagen per week, gevolgd door 4 (of 3) dagen geen behandeling of een therapie anders dan met corticosteroïden.

Bij veel mensen met psoriasis bestaat een grote angst voor het gebruik van corticosteroïden. Dat komt omdat iedereen wel eens gehoord heeft van de bijwerkingen van deze geneesmiddelen. De corticosteroïden worden echter al zeer lang gebruikt en door op de juiste wijze te behandelen kunnen ernstige en onherstelbare behandelingen eigenlijk altijd worden voorkomen.

Lichttherapie

  • PUVA (combinatie van een medicijn en belichting)
    Deze behandelmethode houdt in dat ultraviolet licht wordt gecombineerd met een medicijn die de huid gevoeliger maakt voor UVA-licht. Door dit licht wordt de celgroei van de psoriasis beïnvloed, net als de ontstekingen van de huid. De PUVA methode heeft bij de meeste mensen met psoriasis een gunstig effect dat slechts tijdelijk is. Deze therapie wordt toegepast bij de ernstige vormen van psoriasis en voor een beperkte tijd.
  • UVB – smalspectrum en breedspectrum
    De huid wordt blootgesteld aan een specifieke golflengte van UV-licht, namelijk UVB. Het is een relatief veilige methode zonder de risico’s van de PUVA-therapie voor psoriasis. Deze methode wordt gebruikt voor matige tot ernstige vormen van psoriasis. UVB is de afkorting van ultraviolet B. UVB therapie kan poliklinisch of in dagbehandel-centra worden toegepast.
  • Laser
    Laserlicht wordt in een zeer hoge dosis op enkele actieve plekken van enkele centimeters groot geconcentreerd. Door die hoge dosis worden alleen deze plekken verbeterd en wordt het risico om de huid te beschadigen, verminderd. Mensen met een middelmatige aandoening van psoriasis vulgaris merken meestal een wezenlijke verbetering van de toestand van de huid na slechts 4 à 10 behandelingen met de laser. In enkele gevallen zag men reeds een duidelijke verbetering na slechts 1 behandeling. Het bereikte resultaat na behandeling kan meer dan 6 maanden behouden blijven.
  • Bij ernstige vormen van psoriasis die niet met lokale middelen of lichttherapie onder controle kan worden gebracht zal de dermatoloog een systemische therapie voorstellen. Controle en begeleiding van deze psoriasistherapieën horen altijd door de medisch specialist te worden uitgevoerd. Er komen de laatste tijd steeds meer geneesmiddelen tegen psoriasis op de markt. De meest gebruikte zijn: Methotrexaat, Retinoïden, Cyclosporine, Acitetrine, Fumaraten, Biologicals.

Alternatieve therapieën/huidverzorging

  • Climatotherapy: Voor mensen met psoriasis heeft zonlicht een gunstig maar tijdelijk effect, dat heeft geleid tot speciale behandelingsprogramma’s in combinatie met water met hoog zout-gehalte, bv. aan de Dode Zee. Dit is een dure, wellicht aangename en blijkbaar effectieve behandeling die de huiduitslag tijdelijk kan terugdringen.
  • Dieet: Sommige mensen voelen effecten na het eten van bepaalde voedingsprodukten. Algemene richtlijnen – buiten een gezond en evenwichtig dieet – kunnen niet worden gegeven.
  • Homeopathie/acupunctuur
  • Meditatie/Relaxatie: doordat stress uitbraken van psoriasis kunnen uitlokken of verergeren, kan het zinvol zijn om relaxatietechnieken te leren.  Studies hebben aangetoond dat relaxatie- en stressbeheersingstechnieken het effect van meer traditionele behandelingen kan ondersteunen.

Niets op deze site is bedoeld ter vervanging van medisch advies of behandeling. Onderwerpen zijn informatief bedoeld, niet ter vervanging van informatie door de reguliere medische gezondheidszorg. Als er gezondheids problemen zijn dient men altijd doktersadvies in te winnen.